Γιάννης Βαρβέρης: Βίωσε την ποίηση ως πράξη ζωής


Αυγή Ημερομηνία δημοσίευσης: 27/05/2011


                                   "1906-1978:
                                 σχεδόν πλήρης ζωή
                                 κι όμως δικαιούμαι να φαντάζομαι
                                 πως ο νεκρός μου θα μπορούσε και να ζήσει
                                 ακόμα δέκα
                                 ή δεκαπέντε χρόνια.
                                 Έτσι σε ζούσα και νεκρόν
                                 μετακομίζοντάς σε από το νόμο των νεκρών
                                 στο νόμο των ζωντανών πιθανοτήτων
                                 Αλλά κι αυτές γερνούν.
                                 Κι όπως με τον καιρό σ' έχω εξωθήσει
                                 σε όλο πιο σπάνιες εξαιρέσεις μακροβιότητας
                                 δεν ξέρω τι θα κάνω
                                 τι θα γίνει
                                 όταν το 2006
                                 εξόριστος πια κάθε πιθανότητας
                                 θα' χεις ακόμα και στα ψέματα
                                  πεθάνει".

Τυχαία στέκεται το μάτι στη σελίδα 13 ανοίγοντας τη συλλογή "Στα ξένα χέρια". Ο "Νόμος των Απιθανοτήτων" τιτλοφορείται το ποίημα.... Ο νηπενθής της ποίησής μας Γιάννης Βαρβέρης πέθανε τη Δευτέρα το βράδυ από ανακοπή της καρδιάς. Ήταν 56 χρόνων. Η νεκρώσιμη ακολουθία θα τελεστεί τη Δευτέρα στις 12 το μεσημέρι στον ιερό ναό του Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτη και η ταφή θα γίνει στο Β' Νεκροταφείο.

Δραστήριος και δημιουργικός ως το τέλος, ευγενής και διαθέτων μοναδικό χιούμορ τόσο στον λόγο όσο και στην ποίηση του, διανοούμενος με βαθιά καλλιέργεια ο Γιάννης Βαρβέρης βίωσε την ποίηση και ως σπουδή στην τέχνη του και ως πράξη ζωής. Η τέχνη του στοχασμού στη δική του περίπτωση εκτός από την ποίηση επεκτάθηκε στο πλούσιο μεταφραστικό έργο και τη θεατρική κριτική. Κι αν με την ποίησή του κατέθεσε μια διαρκή σπουδή στο θάνατο με στωική ωστόσο κατάφαση στη ζωή, με τις θεατρικές κριτικές του παρέδιδε κάθε φορά ευσύνοπτα δοκίμια, ενώ με τις μεταφράσεις του επαναδιατύπωσε εύστοχα τον λόγο του αρχαιοελληνικού δράματος αλλά και ξένων ποιητών.

Από τους σημαντικότατους της ποίησής μας, αν και τυπικά εντάσσεται στη γενιά του '70 και φέρει αρκετά από τα χαρακτηριστικά της, ο Γιάννης Βαρβέρης αποτύπωσε ένα εντελώς προσωπικό ποιητικό ιδίωμα, ανεξάρτητο από περιοδολογήσεις και απαλλαγμένο από τα περιττά της στιλιστικής αποτύπωσης. Ο σαρκασμός και η λεπτή ειρωνεία διατρέχουν την ποίησή του αντάμα με την εμμονικά εστιασμένη στον θάνατο ματιά του. Κι έτσι όπως περνά από την κοινώς λεγόμενη μοναξιά στην ουσιαστικά νοούμενη εσωτερική εξορία, ο Βαρβέρης κοιτά τον αναγνώστη του κατάματα και καταθέτει όσα σε κάθε του συλλογή συνέλεγε, συνθέτοντας μια σπαρακτικά ημέτερη ποίηση. Παρότι ο κόσμος του "ένας θλιβερός κόσμος των ερειπίων" κατά τον Γιώργο Μαρκόπουλο, αποτυπώνεται στο έργο του "από τα χιλιάδες πρόσωπα και προσωπεία του, εκείνα που χρησιμοποιεί τάχα για να κρυφτεί, δεν κάνει άλλο από το να μας αποκαλύπτεται σε κάθε στιγμή, σε κάθε πτυχή με παρρησία, κόστος αλλά και γενναιότητα καταπληκτική". Ο Γιάννης Βαρβέρης συνέλεξε το απλό και ευανάγνωστο της ανθρώπινης εμπειρίας για να το επεκτείνει με την ποίησή του σε διαρκή και επίπονη φιλοσοφική σπουδή.

Γεννημένος στην Αθήνα το 1955, σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εργάστηκε στο υπουργείο Εξωτερικών. Πρωτοεμφανίστηκε ως ποιητής το 1972 στο περιοδικό "Νέα Εστία". Ακολούθησαν οι ποιητικές συλλογές "Εν φαντασία και λόγω" (1975), "Το ράμφος" (1978), "Αναπήρων πολέμου" (1982), "Ο θάνατος το στρώνει" (1986), "Πιάνο βυθού" (1991), "Ο κύριος Φογκ" (1993), "Άκυρο θαύμα" (1996), "Ποιήματα, 1975-1996" (2000), "Στα ξένα" (2001), "Πεταμένα λεφτά" (2005), "Ο άνθρωπος μόνος" (2009). Στα έργα του συγκαταλέγονται επίσης οι θεατρικές κριτικές "Η κρίση του θεάτρου (Α΄, 1976-1984, 1985, Β΄, 1984-1989, 1991, Γ΄, 1989-1994, 1995, Δ΄, 1994-2003, 2003, Ε΄ 2003-2010, 2010)", και τα δοκίμια "Πλατεία θεάτρου. Περίπατοι σε πρόσωπα και απρόσωπα της σκηνής" (1994) και τα "Ποιητικές (σ)τάσεις στον Γ. Θ. Βαφόπουλο" (1995), "Για τον Τάσο Κόρφη" (1997), "Σωσίβια λέμβος" (1999), "Κρίτων Αθανασούλης" (2000). Ιδιαίτερη θέση στη συγγραφική του παραγωγή έχει το μεταφραστικό έργο του, στο οποίο συγκαταλέγονται πολλές μεταφράσεις θεατρικών έργων, κυρίως αρχαίου δράματος, που χρησιμοποιήθηκαν σε θεατρικές παραστάσεις. Μετέφρασε πολλά έργα του Αριστοφάνη και του Μένανδρου, αλλά και Μαριβό, Μολιέρο και Μρόζεκ, καθώς και ξένη ποίηση, Μπρασέν, Σεντράρ, Πρεβέρ, Γουίτμαν. Συνεργάστηκε με τον Κώστα Γ. Παπαγεωργίου στην επιμέλεια της ελληνικής ποιητικής ανθολογίας θανάτου του 20ού αιώνα (1995) και στη διεύθυνση του περιοδικού κριτικής «Κ», ενώ οι δυο τους από τον περασμένο Μάρτιο ήταν από τους ιδρυτές και συνδιευθυντές του νέου περιοδικού ποίησης "Τα Ποιητικά". Από το 1976 ασκούσε κριτική θεάτρου στα περιοδικά Η Λέξη, Τομές και στην εφημερίδα Η Καθημερινή.

"Ο Γιάννης Βαρβέρης εξέχων ποιητής της «γενιάς του ΄70», και από τους εγκυρότερους θεατρικούς κριτικούς μας, σφράγισε με το έργο του και την πολυσχιδή του πνευματική προσωπικότητα τα ελληνικά γράμματα τα τελευταία τριάντα χρόνια" σημειώνει μεταξύ άλλων η Εταιρεία Συγγραφέων στη συλλυπητήρια δήλωσή της. Συλλυπητήρια εκφράζει και το ΚΘΒΕ.